Mình bắt đầu tìm phương pháp dạy tiếng Anh cho bé nhà mình sau khi nhận thấy rằng rất nhiều các bé trong gia đình đa sắc tộc khác có thể giao tiếp trôi chảy nhiều ngôn ngữ cùng lúc khi còn rất nhỏ. Chẳng hạn, đối với gia đình có mẹ người Việt bố người Anh thì bé đó có thể nói chuyện được bằng cả hai thứ tiếng. Có nhiều trường hợp mẹ Việt bố Nhật cho con đi học trường quốc tế thì thậm chí con còn nói được cả ba thứ tiếng Việt, Nhật và Anh từ lúc nhỏ tầm 3 tuổi. Bắt đầu từ đấy mình tìm hiểu và đọc nhiều bài viết nghiên cứu về các trẻ đa ngôn ngữ, những lợi ích to lớn khi trẻ biết nhiều ngôn ngữ từ nhỏ và bắt đầu lên kế hoạch cho con.
Bài viết sau đây mình xin chia sẻ một chút kinh nghiệm mình đã dạy bé tại nhà (homeschooling) là chủ yếu. Đây cũng là cách giúp con bắt đầu học tiếng Anh giỏi (bạn có thể áp dụng phương pháp này cho những ngôn ngữ khác) mà không cần đến trường quốc tế.
Vì sao sự hỗ trợ của cha mẹ là tốt nhất?
Cha mẹ có thể hoàn toàn tập trung vào con mình, hãy dành thời gian tập luyện và tích cực tương tác một-một với trẻ. Đây là điều mà một ca sĩ ở Việt Nam đã áp dụng để dạy cho con cô ấy
-Cha mẹ có thể chủ động sắp xếp các buổi học tiếng Anh vào bất kỳ thời gian nào trong ngày để phù hợp với trẻ nhỏ và thời gian của bản thân.
-Phụ huynh chủ động điều chỉnh độ dài của một buổi học tiếng Anh và chọn các hoạt động, trò chơi hoặc bài giảng phù hợp với sở thích và khả năng tập trung của con mình.
-Cha mẹ cần hiểu con của mình và cảm nhận bằng trực giác. Cha mẹ hãy tự đbánh giá phong cách nói tiếng Anh để sao cho có thể phù hợp với cách tiếp thu ngôn ngữ của trẻ.
-Cha mẹ có thể hiểu rõ tâm trạng của con mình và phản ứng thích hợp với chúng. Trẻ em có những thời điểm rất háo hức tiếp thu bài và ngược lại sẽ có những ngày con cảm thấy chán nản và khó tập trung.
-Cha mẹ có thể tạo ra nhiều niềm vui, sự hứng thú hơn trong buổi học, vì chính họ đang dạy trên phương diện một cá nhân, chứ không phải một lớp học đông.
-Cha mẹ có thể giới thiệu văn hóa các nước nói tiếng Anh vào cuộc sống gia đình. Vậy nên hãy mở rộng tầm nhìn của trẻ và chia sẻ thật nhiều kiến thức văn hóa tiếng Anh ngay trong những hoạt động thường nhật của gia đình
Ngôn ngữ "Parentese" là gì?
"Parentese" là một hình thức nói chuyện hoặc chuyển giao thực hiện một cách gián tiếp được điều chỉnh và điều tiết để phù hợp với ngôn ngữ của trẻ em. Phương pháp này cung cấp những cuộc đối thoại ngắn hoặc dài phù hợp với trẻ và đưa trẻ lên đến một cấp độ cao hơn so với kỹ năng vốn có.
Phụ nữ hầu như là người sử dụng tốt ngôn ngữ "parentese" hơn so với đàn ông. Ngoại trừ, khi những người đàn ông họ hoàn toàn có thể tập trung hóa cuộc nói chuyện để xoay quanh các đối tượng cụ thể như: cuốn sách, ảnh hoặc một trò chơi.
Tuy nhiên, đặc biệt là các bé trai lại thấy bị thu hút với hình mẫu nam vì nam giới sử dụng ngôn ngữ khác biệt so với phụ nữ. Thế nhưng, cả cha và mẹ, nên sử dụng giọng nói nhẹ nhàng, ân cần và từ ngữ đơn giản hơn, từ đó dẫn dắt trẻ hiểu và thực hiện theo các hành động như:
- Ứng dụng tiếng Anh vào những tình huống giao tiếp cụ thể về những gì đang diễn ra như: "Oh, I like this one. The red one" (Ồ, cha/mẹ thích cái này, cái loại màu đỏ ấy), "Let's put it here" (Hãy để nó ở đây). "There. Look I've put it on the table" (Xem này, cha/mẹ đã đặt nó lên bàn). "Which one do you like?" (Con thích cái nào?).
- Lặp đi lặp lại từ ngữ một cách thường xuyên nhất, điều này sẽ hữu ích hơn so với những cuộc nói chuyện căng thẳng và nghiêm túc của người lớn: sự lặp lại này cần được diễn ra một cách tự nhiên nhằm giúp trẻ xác nhận những gì chúng hiện đang tiếp thu - điều này sẽ không gây nhàm chán cho trẻ nhỏ và cả cha mẹ.
- Phản ứng lại với những gì trẻ nói với bạn và mở rộng nó. Ví dụ, có bạn nói: "Let's see. Yellow, red and here's the brown one" (Để xem nào, vàng, đỏ và đây là cái có màu nâu nè), "I like the brown one, do you" (Cha/Mẹ thích cái màu nâu, còn con thì sao?), "Yellow", phụ huynh nên đáp: "You like the yellow one?" (Con thích màu vàng à?), "Here's the yellow one" (Đây nhé, đây là cái có màu vàng nè).
- Nói chuyện một cách chậm rãi và nhấn mạnh vào những từ vựng mới một cách tự nhiên nhất để không làm thay đổi giọng điệu của ngôn ngữ.
- Sử dụng và lặp đi lặp lại những cụm câu giống nhau để mỗi lần giao tiếp bạn dễ quản lý hiệu quả buổi dạy cũng như là các hoạt động giải trí, trò chơi trong lớp học. Cho đến khi sự hiểu biết từ vựng và tiếp thu của trẻ đã tăng lên bạn nên khuếch đại những câu đơn giản. Ví dụ: "That's right" (Đúng rồi). "Are you ready?" (Con đã sẵn sàng chơi chưa?), "Let's play Simon says." (Hãy chơi trò Simon says nhé). "Stand there" (Đứng ngay đó). "In front of me" (ngay trước mặt cha/mẹ).
- Hãy đừng quên chêm vào những biểu hiện sắc thái qua nét mặt và cử chỉ để làm trẻ dễ hiểu.
- Sử dụng giao tiếp bằng ánh mắt trong các cuộc trao đổi một-một với trẻ nhằm trấn an và khuyến khích con giao tiếp tiếng Anh nhiều hơn khi con đang ngập ngừng, do dự.
- Tạm dừng vài giây để trẻ có thời gian suy nghĩ về những gì chúng đã được nghe trước khi chúng thật sự sẵn sàng để phản ứng lại. Khi kỹ năng giao tiếp của trẻ còn bị hạn chế, việc tạm ngưng nói chuyện có thể khiến tăng lên sự vui nhộn và sự thú vị cho các hoạt động.
Thiết lập thói quen
Trẻ em thường sẽ có hứng thú với những hoạt động có tính lặp lại. Các em sẽ cảm thấy an toàn, thoải mái và tự tin hơn khi biết trước mình cần phải làm. Hãy lên kế hoạch và sắp xếp các hoạt động theo một thời gian biểu cố định mỗi ngày.
Bạn hoàn toàn có thể chơi một số trò chơi giải trí bằng tiếng Anh cùng con sau giờ học, hoặc đọc chuyện ngắn bằng tiếng Anh trước giờ ngủ. Đều đặn lặp đi lặp lại những hoạt động như vậy. Bạn sẽ đem lại cho trẻ những phản xạ tốt nhất với từ ngữ và các cụm từ tiếng Anh trước khi con có thể quen dần với việc tự mình thực hiện việc đó. Ca sĩ X đã áp dụng thành công điều này trong việc dạy con cô ấy những lá quốc kỳ của một số nước trên thế giới.
Để kéo dài sự chú ý của trẻ trong các hoạt động như trên mỗi ngày, phụ huynh nên chia nhỏ chúng thành những hoạt động nhỏ với tần suất cao hơn mỗi ngày thay vì một hoạt động dài nhưng lại ngắt quãng sẽ khiến trẻ mất tập trung. Vì khả năng tập trung của trẻ rất ngắn chỉ khoảng 15 phút. Sau này bạn có thể dần dần tăng thời lượng của mỗi hoạt động trên lên để phù hợp với con khi con trưởng thành hơn.
Tạo sự tương tác
Bạn có biết vì sao mà các giai điệu thiếu nhi quen thuộc cũng như nhiều câu chuyện dành cho trẻ em thường rất dễ nhớ không? Bởi vì chúng có tính tương tác rất cao cho trẻ. Các giai điệu thiếu nhi truyền thống này thường có những động tác nhảy múa vui nhộn để con có thể dễ dàng bắt chước theo lời bài hát. Cũng giống như những hình ảnh minh họa đầy sống động và màu sắc trong sách truyện.
Phụ huynh cũng có thể áp dụng những cách tương tác thú vị đó vào những hoạt động rèn luyện kỹ năng nghe và đọc của con ngay tại nhà. Bạn nên nhớ hãy luôn tạo cho trẻ cảm giác vui mà học, học mà chơi có như vậy mới có thể học một cách tự nhiên.
Sử dụng và tận dụng tiếng Anh
Bằng cách sử dụng từ vựng tiếng Anh đơn giản với sự lặp lại lâu dài, phụ huynh có thể giúp trẻ bắt đầu suy nghĩ những sự việc đang xảy ra bằng tiếng Anh trong các hoạt động tại lớp học mà con cảm thấy an toàn và có thể dễ đoán trước được những gì sẽ xảy ra.
Khi trẻ cần luyện nói tiếng Anh ở trường, bạn hãy sử dụng những cụm câu như "What's your name?", "How old are you?", "What's this?", "This is a pencil". Đây là mẫu câu đơn giản mà phụ huynh có thể biến những bài học khô khan căng thẳng thành những hoạt động vui nhộn bằng cách sử dụng những đồ chơi và sử dụng tiếng Anh để biểu đạt nó, đặt ra câu hỏi và biến những thứ đồ chơi thành câu trả lời.
Thời gian cho một buổi học tiếng Anh
Các buổi học tiếng Anh có thể chỉ cần kéo dài từ vài phút cho đến hơn mười phút và có thể diễn ra một hoặc hai lần trong một ngày. Tiếng Anh càng được sử dụng thường xuyên bao nhiêu thì trẻ càng tiếp thu nhanh hơn bấy nhiêu. Trong các buổi học tiếng anh hiệu quả, phụ huynh cần tập trung cao độ vào 1 điểm thời gian nhất định vào con mà để bị gián đoạn. Trẻ nhỏ rất thích các buổi học tiếng Anh như vậy, bởi vì đấy là thời điểm chúng có sự chú ý của cha mẹ.
Trẻ nhỏ là những người có suy nghĩ logic nhất: chúng cần phải có những lý do để nói tiếng Anh, vì vốn dĩ cả chúng và cha mẹ đều đã có thể nói ngôn ngữ mẹ đẻ. Trẻ nhỏ có thể gặp một vài khó khăn khi chuyển từ ngôn ngữ mẹ đẻ sang tiếng Anh. Vậy nên điều quan trọng là bạn phải tạo ra một tình huống. Đặt bối cảnh cho khoảng thời gian giao tiếp tiếng Anh , hoàn cảnh có thể liên quan đến việc chuyển đến một nơi đặc biệt trong phòng học.
Trẻ nhỏ vốn dĩ có thể tiếp thu ngôn ngữ rất nhanh khi nói chuyện dựa trên một hoạt động vui nhộn có sự tham gia của chính trẻ. Nếu bạn nhỏ đã được giới thiệu và làm quen hoạt động này bằng ngôn ngữ mẹ đẻ thì con sẽ cảm thấy an tâm hơn và có thể tập trung cao độ vào việc hiểu và tiếp thu ngôn ngữ đi kèm.
Học tiếng Anh qua trò chơi
Mọi bạn nhỏ đều thích tham gia những trò chơi năng động, thú vị. Những hoạt động này sẽ thu hút sự chú ý và sự tập trung của trẻ. Vì vậy, phương pháp dạy trẻ học ngoại ngữ thông qua trò chơi là một trong những phương pháp hữu ích nhất. Không những vậy, thông qua trò chơi này còn có thể giúp trẻ có tâm lý tiếp thu ngoại ngữ một cách tự nhiên nhất mà không bị áp lực hay quá gò bó.
Trong quá trình học và chơi các bậc phụ huynh nên thường xuyên khuyến khích và khen ngợi cho con trẻ. Đây là điểm thúc đẩy con ham học hơn, cùng con học tiếng Anh một cách thoải mái, để con thỏa sức thể hiện được những tài năng và tinh thần học tập.
Việc khuyến khích và khen ngợi trẻ chính là một trong những vấn đề vô cùng quan trọng, mà các bậc phụ huynh không nên bỏ qua.
Kể chuyện bằng tiếng Anh cho con trước khi ngủ
Chúng ta thường nghe nói đến những phương pháp tiếp thu ngoại ngữ một cách tự nhiên sẽ kích thích trẻ học tiếng Anh hiệu quả hơn. Tại sao lại vậy? Vì thời điểm này não bộ của con tiếp thu được thông tin khá nhanh mà không loại bỏ bất kỳ loại thông tin nào. Điều này có thể giúp trẻ học tiếng Anh dễ dàng giống như khi học tiếng mẹ đẻ.
Dạy con học tiếng Anh tại nhà là một trong những phương pháp học chủ động nhất và khá cần thiết trong thời buổi hiện nay. Đặc biệt đối với những bố mẹ đã có kỹ năng và nhiều hiểu biết về ngôn ngữ này. Phụ huynh có thể dễ dàng hỗ trợ con trong việc tiếp thu một cách nhanh chóng.
